Samenwerken aan nog beter onderwijs!

Als leraar wil je goede lessen geven. En als schoolleiding wil je goed onderwijs verzorgen. Vanuit betrokkenheid voor de leerling, vanuit ambitie, vanuit liefde voor het vak. Maar de werkdruk in het onderwijs is hoog en kennis over wat werkt is niet altijd direct beschikbaar.

Met Groeikracht stellen we schoolteams in staat om het onderwijs zelf – bottom-up – te verbeteren. We bieden leraren en schoolleiders tijd, kennis en kunde. Zodat zij vanuit de eigen praktijk, vanuit hun eigen ambitie kunnen starten en daarbij leren om kennis uit onderzoek effectief toe te passen. Op die manier werkt een team bottom-up aan een onderzoeks- en verbetercultuur op school.

Dat onze manier van werken effectief is wordt onderbouwd door onderzoek naar zowel de werkwijze van het LerarenOntwikkelFonds als van leerKRACHT.

Dit levert deelname aan Groeikracht op:

  • Gemotiveerde leraren die met hun team zorgen voor het beste onderwijs voor hun leerlingen.
  • Een cultuur van leren en verbeteren op school.
  • Levendige netwerken van onderwijsprofessionals die leren van elkaar.
  • Minder werkdruk omdat er bewuste keuzes worden gemaakt in wat wel en niet gedaan moet worden.
  • Meer leerwinst voor leerlingen; onderwijskansen voor alle leerlingen.

Alle scholen in het primair en voortgezet onderwijs in Nederland en in het Caribisch deel van het Koninkrijk kunnen een aanvraag indienen om mee te doen aan Groeikracht. Groeikracht is een tweejarig programma.

Lees meer over de Groeikrachtactiviteiten gedurende het jaar

 

De Groeikracht-werkwijze in de praktijk

Met de Groeikracht-werkwijze bouwen we bottom-up aan een onderzoeks- en verbetercultuur. We starten vanuit de intrinsieke motivatie en urgentie van de onderwijsteams om met elkaar te willen verbeteren.

Dit doen we in een aantal stappen:

  • We sluiten aan bij de schoolsituatie
    We leggen het startpunt van de Groeikracht-werkwijze in de school, daar waar een behoefte aan verandering is ontstaan. Zo sluiten we aan bij de intrinsieke motivatie en urgentie op de werkvloer. Samen met het schoolteam zorgen we ervoor dat elk traject optimaal aansluit bij wat er voor de specifieke school nodig is zodat de werkwijze passend is bij het team, de schoolvisie en de populatie leerlingen.
  • We stimuleren zowel leren van elkaars expertise als het gebruik van externe expertise en onderzoek
    Bij onze werkwijze staat leren van elkaar centraal. Schoolleiders en leraren hoeven niet zelf het wiel uit te vinden maar kunnen leren van elkaar, binnen de eigen school en daarbuiten. Samen zorgen we voor het afstemmen op de school-eigen context: wat werkt hier, in deze specifieke situatie, bij voorkeur gebaseerd op wat bewezen is vanuit onderzoek en praktijk.
  • We bouwen verandercapaciteit op in deelnemende scholen
    Verandering wordt niet van buitenaf de school in gebracht, maar door de mensen zelf, in de school.  Een ervaren expertcoach (begeleider van Groeikracht) past het principe van train-de-trainer in de school toe zodat hij zichzelf overbodig maakt. Zo kunnen scholen zelf de ontstane onderzoeks- en verbetercultuur in stand te houden en verder ontwikkelen.
  • We baseren ons op wat bewezen werkt
    We combineren in de Groeikracht-werkwijze elementen van leerKRACHT, LerarenOntwikkelFonds en bevindingen uit onderwijsonderzoek.

    • Het LOF heeft in de periode van 2015 tot 2021 bij de deelnemende leraren tot vernieuwing en verbetering van de kwaliteit van het onderwijs geleid. Gebleken is dat de projecten van leraren bij hebben gedragen aan professionalisering, meer werkplezier en de ontwikkeling van ‘teacher leadership’*. Daarnaast heeft het de onderlinge kennisdeling en het netwerk van leraren vergroot waardoor ze buiten hun eigen directe werkomgeving kennis hebben opgedaan.
    • De leerKRACHT-aanpak leidt tot een lerende cultuur op scholen en sterker handelen van leraren, zo blijkt uit onderzoek van Oberon en Universiteit Utrecht.
    • Samen met onze partners in Ontwikkelkracht (Education Lab en het NRO) hebben we aanvullende lessen over het toepassen van onderwijsonderzoek verwerkt in de Groeikracht-werkwijze. Daarbij maken we gebruik van de zeven pijlers uit de NRO-leidraad ‘Verbeteren onderwijskwaliteit’.

* Teacher leadership is het proces waarbij leraren op basis van expertise en affiniteit invloed uitoefenen op collega’s, schoolleiders en andere actoren binnen en buiten de school.

‘Ik ben ervan overtuigd dat leraren de spil in onderwijsinnovatie zijn. Zij hebben vaak geweldige ideeën. Als ze het vertrouwen krijgen, met een goede mix van tijd, ruimte, goede begeleiding en financiële middelen, dan ontstaan er krachtige onderwijsvernieuwingen. Dat maakt dat je met plezier kunt werken in het onderwijs. En dat moet ook, want kinderen leren het meest van een gelukkige leraar.’

Antoinette Donkers, leraar

Planning

Om ervoor te zorgen dat de scholen kunnen starten aan het begin van schooljaar plannen we de voorbereidende gesprekken met belangstellende scholen in de periode januari tot juli voorafgaande aan het jaar van deelname. De eerste scholen starten in september 2023. Voor deelname aan Groeikracht ontvangen de deelnemende scholen subsidie. Het subsidiebedrag per PO-vestiging is €34.980,-*. Het subsidiebedrag per VO-vestiging is €93.280,- *. Voor het tweede jaar van het  programma wordt een eigen bijdrage gevraagd. Deze bedraagt voor een PO-vestiging €8250,-* en voor een VO-vestiging €21.500,-*.

(*Bedragen 2023)

Voorbereiding voor deelname

Werving van scholen:

  • We doen een open oproep aan scholen om zich bij Groeikracht aan te melden. Aanmelding verloopt via het programmabureau Ontwikkelkracht. Belangstellende scholen kunnen zich ook aanmelden via het formulier op deze website. Zodra aanmelden via het programmabureau mogelijk is, ontvangen belangstellende scholen een mail met de juiste link om aan te melden.
  • We maken een voorselectie van scholen voor het nieuwe jaar op basis van volgorde van aanmelden en het al dan niet voldoen aan de voorwaarden voor deelname.
  • Is jullie school één van deze scholen? Dan neemt een van onze expertcoaches contact op om een afspraak te maken voor een informatiegesprek met de schoolleider en een aantal geïnteresseerde leraren.
  • Als dat gesprek voor beide partijen voldoet aan de verwachtingen, dan organiseren we samen een draagvlaksessie met het hele schoolteam.
  • Als daarna blijkt dat er vanuit het hele schoolteam draagvlak is voor deelname aan Groeikracht, dan volgt er een intakegesprek. We lopen dan samen door de randvoorwaarden voor impact.
  • Passen al deze randvoorwaarden, dan geven wij aan OCW door met welke scholen we kunnen starten. Deze scholen kunnen bij DUS-i een subsidieaanvraag indienen voor deelname aan Groeikracht.
  • Als de subsidieaanvraag is goedgekeurd, dan is deelname definitief.

 

Uitvoering jaar van deelname

Het begeleidingsprogramma bestaat uit de begeleiding van scholen door expertcoaches en het organiseren van bijeenkomsten voor deelnemende scholen in samenwerking met ons brede onderwijsnetwerk:

  • Start op de deelnemende scholen onder begeleiding van een expertcoach begin van het schooljaar, met ondersteuning van de online Groeikracht-academie.
  • Een eerste Groeikracht-bijeenkomst voor de gezamenlijke aftrap met de deelnemende scholen in het begin van het schooljaar.
  • Organiseren van drie vervolgbijeenkomsten, verspreid over het jaar, van oktober tot mei, waarin deelnemende scholen nieuwe kennis aangereikt krijgen en onderling kennis en ervaringen uitwisselen over de onderzoeks- en verbetercultuur.
  • Benutten van, en samenwerking zoeken met bestaande bijeenkomsten en netwerken in het onderwijs.
Lees meer over de begeleiding en het jaarprogramma

Selectie van scholen

Voor Groeikracht selecteren we een groep van scholen die gemeen hebben dat ze ambitieus zijn, maar die verder sterk verschillen.

Een belangrijke voorwaarde is dat op de deelnemende scholen het hele schoolteam een gedeeld verlangen heeft om het onderwijs te verbeteren.

 

Ambitie of verlangen om het onderwijs te verbeteren

Elke school die meedoet, heeft een specifiek thema waarop zij het onderwijs wil verbeteren. Voor de ene school kan dat een basisvaardigheid zijn (bijvoorbeeld rekenen of begrijpend lezen), voor de andere school de eindexamenresultaten en weer een andere school wil bijvoorbeeld het eigenaarschap van leerlingen voor het eigen leerproces verbeteren. De keuze hiervoor is aan het schoolteam. Het moet een intrinsieke behoefte zijn vanuit de schoolteams.

Wat alle deelnemende scholen met elkaar gemeen hebben, is dat zij het volgende willen:

  • Het onderwijs voor hun leerlingen verbeteren.
  • Een onderzoeks- en verbetercultuur op school creëren of uitbouwen.
  • Onderwijsonderzoek gebruiken voor het versterken van de lespraktijk.
  • Leraren die sterker worden in hun handelen en werken aan teacher leadership.
  • Samen meer leerwinst met de leerlingen bereiken.

Wat moeten scholen doen om deel te nemen aan Groeikracht?  

Startvoorwaarden voor deelname

Omdat de Groeikracht-werkwijze commitment vraagt van scholen checken we – voordat een school definitief te horen krijgt dat zij kan deelnemen – of zij aan de startvoorwaarden voor deelname voldoen. Een Groeikracht-expertcoach loopt met de schoolleider en een aantal leraren deze checklist na:

  • Schoolleiding en leraren hebben een ambitieus maar realistisch doel voor het verbeteren van het onderwijs.
  • Er is draagvlak in het team voor deelname aan Groeikracht. Dit betekent minimaal 15 teamleden in het po en 40 teamleden in het vo tenzij het een kleinere school betreft dan dit aantal.
  • Het hele team wil zich verdiepen in onderwijsonderzoek om dit te gebruiken voor het verbeteren van de eigen lespraktijk.
  • De school roostert twee uur per week in voor alle lerarenteams van 4 tot 10 leraren om met Groeikracht te werken aan hun eigen lespraktijk.
  • Per team van 4 tot 10 leraren wordt één leraar vrijgemaakt voor de ‘schoolcoach’-rol. Elk van deze schoolcoaches krijgt 4 uur per week tijd voor deze rol.
  • De schoolleiding is actief betrokken en maakt tijd vrij.
  • De schoolcoaches en schoolleiding doen mee met de vier landelijke Groeikracht-bijeenkomsten.
  • Het schoolteam doet mee aan de voorgangs- en impactmetingen van Groeikracht.
  • Het schoolteam werkt mee aan het delen van praktijkverhalen.
  • De school neemt niet al deel aan een ander onderzoeks- en verbetercultuurtraject.

Tijdsinvestering betaalt zich terug

De tijdsinvestering die wij vragen van leraren en schoolleiders is niet werkdruk verhogend. De tijd die zij investeren in deelname aan Groeikracht-activiteiten wordt grotendeels teruggewonnen door de nieuwe manier van werken en prioriteren. De ervaren werkdruk zal afnemen door het verhoogde gevoel van vertrouwen en eigenaarschap.

 

Participanten op de school en hun rol en betrokkenheid

 

 

Expertcoaches en begeleiding

Ervaren expertcoaches, een online Groeikracht-academie en Groeikracht-bijeenkomsten vormen de begeleiding voor deelnemende scholen

Onze expertcoaches begeleiden scholen bij het creëren van een onderzoeks- en verbetercultuur. Daarbij maken zij gebruik van hun ervaring op dit gebied, van een online academie, impactmetingen, bijeenkomsten en onderzoek en kunnen ze verwijzen naar of terugvallen op inhoudelijke expertise vanuit het netwerk van het Groeikracht-consortium:

  • Ervaren expertcoaches
    De expertcoaches die wij inzetten hebben uitgebreide ervaring in creëren van een onderzoeks- en verbetercultuur en het toepassen van onderzoek. Zij bezoeken deelnemende scholen gedurende het pilotjaar voor werksessies met het Groeikracht-team (12 keer per jaar op een po-school, 26 keer op een vo-school, waarvan de meeste bezoeken aan het begin van het schooljaar). In deze werksessies trainen zij het Groeikracht-team van de school in de Groeikracht-werkwijze, begeleiden hen bij de uitvoering en coachen hen daarbij. De schoolcoaches begeleiden daarna de lerarenteams.
    De expertcoach coacht daarnaast in vier aparte bijeenkomsten de schoolleider en begeleidt intervisiegroepen bestaande uit meerdere schoolteams bij hun rol in de cultuurverandering. Ook verwijst de expertcoach de schoolteams naar voor hen relevante netwerken en bijeenkomsten.
  • Online academie
    Alle onderdelen van de Groeikracht-werkwijze worden voor schoolcoaches en schoolleiding verzameld in een online academie. In deze academie staan modules voor elk van de onderdelen: een algemene uitleg, een uitleg van de rollen op school, de aanpak met de vier fasen, de vier onderdelen met bijpassende instrumenten en de voorwaarden voor succes. Elke module bestaat uit 4 tot 6 korte instructievideo’s en waar nodig stappenplannen en werkbladen. School-coaches gebruiken de academie om zich de onderdelen van de Groeikracht-werkwijze eigen te maken.
  • Impactmetingen
    We zetten drie type metingen in op deelnemende scholen: een ‘barometer’ voor de voortgang op school, een ‘thermometer’ voor de samenwerking in het Groeikracht-team en een ‘cultuursurvey’ voor de verandering in cultuur. De resultaten geven we terug aan de individuele scholen, waarmee zij hun aanpak kunnen bijstellen en zo meer impact kunnen bereiken. Deze metingen zijn ontworpen door de Universiteit Utrecht en de bijbehorende vragenlijsten vergen weinig tijd van leraren om in te vullen.
  • Groeikracht-bijeenkomsten
    Behalve de begeleiding op school organiseren we bijeenkomsten voor de Groeikracht-teams van deelnemende scholen. Daar kunnen schoolcoaches en schoolleiders ervaringen uitwisselen met teams van andere scholen, leren zij middels intervisie en andere werkvormen van elkaar en krijgen zij kennis aangereikt voor het veranderen van de lerende schoolcultuur en voor het toepassen van onderzoek.
  • Onderzoek
    Om ervoor te zorgen dat lerarenteams snel en veel successen ervaren, zorgen wij ervoor dat zij toegang krijgen tot relevant onderwijsonderzoek. Enerzijds komt dat van de partners uit Ontwikkelkracht (de co-creatie labs en het NRO) anderzijds uit andere bronnen. Een van die andere bronnen is Doorloopjes.nl. Dit platform geeft leraren laagdrempelig toegang tot 150 pedagogische en didactische handvatten die onderzocht zijn en bewezen effect sorteren. Elk handvat is simpel toegankelijk door ‘doorloopjes’ waarin de techniek telkens in vijf stappen uitgelegd wordt, ondersteund door een instructievideo van een Nederlandstalige expertleraar.

Effect op de kwaliteit van onderwijs, de schoolcultuur en leerlingresultaten

Verbeteren van onderwijskwaliteit op de scholen

We leveren met Groeikracht impact op scholen op vijf niveaus: inzetten van de werkwijze in de eigen schoolpraktijk, enthousiasme van deelnemers, verandering van schoolcultuur (waaronder inzet van een breed lerend netwerk), versterken van pedagogisch-didactisch handelen en eigenaarschap van leraren en leerwinst van leerlingen.

De Groeikracht-werkwijze leidt tot het versterken van onderwijs op deelnemende scholen door een opbouw die bestaat uit vijf stappen die gezamenlijk een tot twee jaar vergen:

  1. Uitvoering van de Groeikracht-werkwijze
    Het mag als een open deur klinken, maar de eerste stap is dat scholen het verlangen hebben om met onderwijsontwikkeling aan de slag te gaan. Vervolgens dat ze daadwerkelijk stappen zetten: de principes achter Groeikracht begrijpen, kijken hoe deze aansluiten bij de schoolpraktijk, deze waar nodig aanpassen en dan aan de slag gaan. Wij zorgen op twee manieren voor voortgang. Als eerste door aan te sluiten op de ambities en de doelen van de school. Ten tweede door de begeleiding die we hen bieden.
  2. Enthousiasme van leraren en schoolleiding
    Na de start van de uitvoering van de Groeikracht-werkwijze is het belangrijk dat leraren en schoolleiding het succes ervaren. Dat kan op verschillende gebieden: ruimte ervaren om als team eigen keuzes te maken en aan die keuzes te werken, het plezier van samenwerken aan onderwijs, ervaren dat je als leraar sterker wordt en het effect zien op leerlingen. En als schoolleiding vervolgens zien dat het team meer verantwoordelijkheid neemt en dat het onderwijs beter wordt. Deze successen ervaren motiveert hen door te gaan met de Groeikracht-werkwijze.
  3. Creëren van een onderzoeks- en verbetercultuur
    Het veranderen van cultuur doe je niet door erover te praten, maar door te doen. Met de Groeikracht-werkwijze zijn leraren en schoolleiding elke week aan de slag met hoe zo’n cultuur er in de praktijk uitziet: schooldata bekijken, onderzoek lezen, doelen stellen, samenwerken aan lessen, elkaars lessen bezoeken, elkaar feedback geven over deze lessen en leerlingen om feedback vragen. Dit uitvoeren en het succes ervaren, week na week, maand na maand, verandert de cultuur op school. Leraren werken samen aan de lespraktijk, gebruiken onderzoek, verbeteren doelgericht en leren van andere scholen en kennispartners. Door dit te doen, wordt het allemaal ‘normaal’.
  4. Versterken van pedagogisch-didactisch handelen
    Door wekelijks samen te werken aan hun onderwijspraktijk, daarbij leerlingdata gebruiken, onderzoek lezen en toepassen, feedback krijgen van collega’s en leerlingen worden leraren pedagogisch-didactisch sterker.
  5. Vergroten van leerwinst leerlingen
    Die leerwinst bereiken we op twee manieren. De eerste is doordat schoolteams het hele schooljaar doelgericht werken aan een of twee onderwijsthema’s, daarvoor de onderwijspraktijk versterken en zo voor die thema’s zichtbare verbetering in de ontwikkeling van leerlingen realiseren. Ten tweede zorgt de werkwijze ervoor dat leraren sterker worden in hun vak. En sterkere leraren, zo laat veel onderzoek zien, bereiken meer met hun leerlingen.

Groeikracht sluit goed aan bij de school- en lespraktijk

Scholen verschillen en leraren verschillen. De Groeikracht-werkwijze geeft scholen daarom de ruimte om een onderzoeks- en verbetercultuur te ontwikkelen die bij hen past, en die uitgaat van hun eigen kracht. We geven deze ruimte als volgt:

  • We geven de scholen de ruimte om zelf te kiezen voor Groeikracht en draagvlak te creëren in het hele schoolteam.
  • We geven de scholen de ruimte om zelf te kiezen voor de onderwijsthema’s waar zij mee aan de slag gaan.
  • We geven de scholen de vrijheid om zelf te kiezen voor onderzoek dat kan helpen op deze onderwijsthema’s leerwinst te realiseren.
  • We benadrukken het inzetten van eigen expertise vanuit het schoolteam en het leren van andere scholen, naast het gebruik van extern onderwijsonderzoek.
  • We werken met een intern Groeikracht-team op school, dat bestaat uit de schoolleiding en leraren als schoolcoaches.
  • We geven dit Groeikracht-team de ruimte om keuzes te maken binnen onze werkwijze, deze werkwijze aan te passen aan de schoolsituatie en eigen ervaring in te brengen.
  • We voorkomen dat de uitvoering van Groeikracht tot onnodige werkdruk leidt (zie hieronder voor meer detail) en zorgen via Ontwikkelkracht voor benodigde financiële middelen voor de uitvoering op school.
  • We hebben een aanpak die gebaseerd is op wat wetenschappelijk onderbouwd is (op basis van onderzoek Inspectie, McKinsey, de EEF, het NRO en de Universiteit Utrecht)

Groeikracht helpt werkdruk op scholen aan te pakken

In het advies van de Onderwijsraad over werkdruk (met de titel Tijd voor focus) is de belangrijkste conclusie: ‘Scholen die de werkdruk goed weten te beheersen, hebben een cultuur en structuur waarin ruimte is om prioriteiten te stellen, taken doelgericht uit te voeren en ze slim te verdelen. Baken het werk af. Zodat leraren zich kunnen focussen op de kern van hun vak: het geven én ontwikkelen van onderwijs.’

Elk van deze elementen realiseren we met Groeikracht:

  • Een cultuur waarin wordt samengewerkt en het werk wordt verdeeld.
  • Een structuur waarin het werk wordt afgebakend, door een beperkt aantal thema’s te kiezen om aan te werken.
  • Leraren die zich focussen op de kern van hun vak, door korte vergaderingen en daarna werksessies waarin ze samenwerken aan onderwijs.

De extra inzet voor samenwerken door leraren realiseren we door:

  • Te stoppen met veel van de reguliere vergaderingen
  • Lessen samen in plaats van alleen voor te bereiden
  • Het mes te zetten in activiteiten waar leerlingen geen baat bij hebben

Behalve leraren, zal ook de schoolleiding merken dat de ervaren werkdruk afneemt door Groeikracht

De rol van de schoolleider zal veranderen. Doordat leraren meer eigenaarschap voelen zal de belasting op de schoolleider afnemen. De schoolleider kan zijn focus (weer) leggen op onderwijs en minder op randzaken. De expertcoach zal in een viertal coachsessies de schoolleider begeleiden bij deze veranderende rolneming en het aanbrengen van (nieuwe) prioriteiten.

 

‘Als ik iets heb geleerd over vernieuwing in het onderwijs, is het wel dat je het samen moet
doen. Samen met collega’s kun je het vak ontwikkelen en door het betrekken van externen zie
je je opleiding met een heel andere blik.’

Jan van Gemert, Koning Willem I College, Den Bosch

Deze website maakt gebruik van cookies
We gebruiken cookies voor de werking van deze website, om functies voor social media te bieden en om ons websiteverkeer te analyseren. Pas hieronder je voorkeuren aan en klik vervolgens op OK om akkoord te gaan met deze cookies.

Cookie settings